Kásibı baǵdar berý – psıhologıalyq-pedagogıkalyq keshen baǵyttalǵan is-sharalar kásibı oqýshy.
Kásibı baǵdar oqý-tárbıe prosesi, sabaqtan tys jáne mektepten tys jumys arqyly júzege asyrylady.
Mektepte kásibı baǵdar berý jumysynyń maqsaty:
- bolashaq kásibı qyzmet salasy men oqý profılin tańdaý barysynda oqýshylarǵa kásiptik baǵdar berý;
- oqýshylardyń óz múmkindikterine, qabiletterine sáıkes jáne eńbek naryǵynyń talaptaryn eskere otyryp, qyzmet salasyn tańdaý erkindigi jaǵdaıynda kásiptik ózin-ózi aıqyndaýdy qalyptastyrý.
Mindetteri jumysy:
- oqýshylardyń artyqshylyqtary, beıimdiligi jáne múmkindikteri týraly málimetter alý;
- qosymsha jáne kásiptik bilim berý mekemelerimen mekteptiń joǵary satysynyń ıkemdi júıesin jasaý.
Oqýshylardyń kásibı baǵdarynyń negizgi baǵyttary:
- Kásibı aǵartý;
- Kásibı dıagnostıka;
- Kásibı keńes berý jáne t. b.
Mekteptegi kásiptik baǵdar berý jumysynyń kezeńderi men mazmuny:
1-4 synyptar:
- Bastaýysh synyp oqýshylarynyń eńbekke degen qundylyq qatynasyn qalyptastyrý, onyń adam ómirindegi jáne qoǵamdaǵy rólin túsiný;
- Oqý-tanymdyq is-áreketke qyzyǵýshylyqty damytý, onyń ár túrli túrlerine, sonyń ishinde áleýmettik, eńbek, oıyn, zertteý jumystaryna;
- Kásiptik eńbek álemi týraly túsinikterdi birtindep keńeıtý;
5-7 synyptar:
- Oqýshylardyń boıynda tanymdyq tájirıbe men kásibı qyzmetke qyzyǵýshylyqty ıgerýdegi tulǵalyq mánin damytý;
- Óz múddesi men múmkindikteri týraly túsinik;
- Áleýmettik-kásiptik praktıkanyń ár túrli salalarynda bastapqy tájirıbe alý.
8-9 synyptar:
- Toptyq jáne jeke kásiptik keńes berý, oqý beıinin tańdaý týraly tıisti sheshim qabyldaý jáne anyqtaý maqsatynda;
- Kásiptik ózin-ózi taný;
Mekteptegi kásiptik baǵdar berý jumysynyń túrleri men baǵyttary:
- Kásiptik baǵdar buryshyn, mektep saıtyndaǵy "kásiptik baǵdar" bóliminde betterdi rásimdeý.
- Okrýgtiń kásiptik baǵdar berý ortalyqtarymen, qosymsha bilim berý mekemelerimen ózara is-qımyldy júzege asyrý.
Oqýshylarmen jumys:
- Kásiptik baǵdar berý sharalary: vıktorınalar, áńgimeler, taqyryptyq synyp saǵattary, sabaqtar sıkli ("kásiptik ózin-ózi taný" 9 synyp) jáne t. b.;
- Kásiptik baǵdarlaýdy anyqtaý maqsatynda oqýshylardy testileý jáne saýalnama júrgizý;
- Oqý profılin tańdaý boıynsha keńes berý (ınd., top.).
- Mektep pánderi sheńberinde bilimdi keńeıtý (eńbek 5-7 synyptar, akt 7-9 synyptar jáne t. b.);
- Oqý oryndaryna, kásiporyndarǵa ekskýrsıalardy uıymdastyrý jáne ótkizý; oqý oryndarynyń Ashyq esik kúnderin ótkizý;
- Kásiporyndar, oqý oryndary ókilderimen kezdesý;
-Sándik-qoldanbaly jáne tehnıkalyq shyǵarmashylyq konkýrstaryna qatysý. Qosymsha bilim berý mekemelerinde úıirmeler men sport seksıalaryna sabaqtarǵa tartý;
- Kásiptik baǵdar berý, mamandyq boıynsha konkýrstar, konferensıalar ótkizý.
Ata-analarmen jumys:
- Ata-analar jınalysyn ótkizý (jalpy mekteptik, synyp);
- Oqýshylardyń mamandyq, oqý ornyn tańdaý máselesi boıynsha ata-analarmen jeke keńes berý.
Kásiptik baǵdar berý jumysynyń bolashaǵy:
- Mekteptiń joǵary satysynyń qosymsha jáne kásiptik bilim berý mekemelerimen, sondaı-aq qala kásiporyndarymen tyǵyz yntymaqtastyq júıesin jasaý;
- Mekteptiń, otbasynyń, kásiptik oqý oryndarynyń, jastardyń kásiptik baǵdar berý ortalyqtarynyń, jumyspen qamtý qyzmetiniń, qoǵamdyq jastar uıymdarynyń ózara baılanysyn uıymdastyrý;
- Kásiptik baǵdar berý jumysy úshin oqýshylardyń ata-analaryn tartý;
- Mektep ata-analar komıtetin synyp ata-analar komıtetteriniń ókilderinen, muǵalimdermen birlese otyryp, oqýshylardyń ózin-ózi anyqtaýǵa pedagogıkalyq qoldaý kórsetýge daıyn oqýshylardyń belsendi ata-analarynan saılaý;
- Kitaphana qoryn kásiptik baǵdar jáne eńbekke baýlý boıynsha ádebıetpen tolyqtyrý;
- Joǵary synyp oqýshylarynyń ishinen kishi oqýshylarmen jumys isteý úshin kásibı aqparat tobyn qurý;
- Ár túrli jastaǵy top oqýshylarymen kásiptik baǵdar jumysyn josparlaý boıynsha synyp jetekshilerine usynystar ázirleý;
- Muǵalimder men synyp jetekshileri úshin oqýshylarmen kásiptik baǵdar berý jumysy boıynsha sabaqtar, semınarlar sıkldaryn uıymdastyrý.